KENTLER ve SALGIN İLE MÜCADELE: "Yapılı Çevre Tasarımı ve Halk Sağlığı"

Makale Yarışması İkinci Aşama Jüri Raporu 

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi ve Ankara Tabip Odası tarafından “Kentler ve Salgın İle Mücadele: Yapılı Çevre Tasarımı ve Halk Sağlığı” Makale Yarışması, yaşanan Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) salgını ve salgının kentlerde hızla yaygınlık kazanması sonucu mekânsal planlama ve tasarım disiplinleri içinde kentleri, mahalleleri ve yapıları halk sağlığı açısından yeniden ele almak, sağlıklı ve yaşanabilir mekânların herkesi kapsayan ve herkes tarafından hakça erişilebilir olmasını sağlayacak kentsel ve mimari müdahalelerin neler olabileceğini sorgulamak, bunlara ilişkin eleştirel ve yaratıcı fikirlerle alternatif bakış açılarını ortaya koymak amacıyla düzenlenmiştir.

İki aşamalı olarak gerçekleştirilen yarışmanın birinci aşaması için raportörlüğe farklı disiplinlerden toplam 15 adet makale özeti teslim edilmiş, Bilim Kurulu tarafından değerlendirilen bu makale özetlerinden 10 tanesinin ikinci aşamaya geçmesi uygun görülmüş, ikinci aşamada teslim edilecek makalelerin geliştirilmesi amacıyla çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Kurul Üyelerinin görüşleri doğrultusunda, 20 Kasım 2020 olarak güncellenen ikinci aşama teslim tarihinde seçilen 10 makaleden 8 tanesi raportörlüğe ulaştırılmıştır.

24 Kasım 2020 tarihinde, Bilim Kurulu Üyelerinden Murat Ar, Dilek Aslan, Bülent Batuman, Ayşen Civaroğlu, Olgu Çalışkan, Necati Dedeoğlu, Gül Köksal, Özlem Kurt Azap, Başak Özer, Şevkat Bahar Özvarış ve Cavit Işık Yavuz’un katılımıyla gerçekleştirilen ve katılamayan üyelerin makalelere dair görüşlerini yazılı olarak ilettiği toplantıda; ilk aşamada gözetilen değerlendirme kriterlerinin yanında makalelere dair jüri raporunda belirtilen eksikliklerin dikkate alınıp alınmaması da göz önünde bulundurulmuştur.

Teslim edilen sekiz makale arasından yayınlanmaya ve ödüle layık görülen en az altı makalenin belirlenememesi sebebiyle, daha az sayıda makalenin ödül grubunda değerlendirilmesine bir seçici kurul üyesinin şerhiyle birlikte oy çokluğuyla karar verilmiştir.

İlk tur oylamada, Bilim Kurulu Üyeleri tarafından değerlendirilen sekiz makaleden beş tanesi, oy çokluğuyla bir üst tura geçmeye değer görülmüştür. Elenen üç makaleye dair değerlendirmeler aşağıda belirtilmiştir.

- 995bpk rumuzlu (2 sıra no.lu) makalenin ana argümanının eksik olduğu, anlatımının dağınık olması nedeniyle bütünlüklü bir tartışma zemini kurulamadığı ve alana dair özgün bir söylem geliştiremediği değerlendirilmiştir. Makale, referans gösterim tekniği problemli ve kullanılan kaynaklar açısından yetersiz bulunmuştur.

- 527lpr rumuzlu (3 sıra no.lu) makaledeki tartışmanın odağının ayırt edilemediği, anlatılmak istenen konunun sistematik ve derinlikli olarak ele alınmadığı için yüzeysel kaldığı ve bilimsel bakış açısını geliştirme konusunda alana katkısının sınırlı olduğu değerlendirilmiş, makale Türkçe dil ve terim kullanımı açısından sorunlu bulunmuştur.

- BLU120 rumuzlu (5 sıra no.lu) makalenin çoklu kaynak kullanımına rağmen bir kaynağa dayandırılan argüman üretme çabası dolayısıyla çok fazla alıntı kullanıldığı, toplu taşıma, kaldırımlar ve yeşil alanlar ilişkisine dair özgün olmayan ve birbirleriyle ilişkilenmeyen bir çerçevede sistematik bir düşünce ortaya koyamadığı, başlıkta kullanılan sosyal mesafe kavramının metnin kimi yerlerinde fiziki mesafe olarak ele alınmış olması dolayısıyla kendi içerisinde tutarsızlıklar bulunduğu değerlendirilmiştir.

İkinci tur oylamada, farklı disiplinler tarafından irdelenerek tartışmaya açılan iki makalenin olumlu yönlerinin bulunmasıyla birlikte, yayınlanabilir hale getirilebilmeleri için kapsamlı düzeltme yapılmalarına ihtiyaç duyulduğu değerlendirilmiş, yayın aşamasının programlanması açısından düzeltme için yeterli süre olmadığı gerekçesiyle elenmelerine oy çokluğuyla karar verilmiştir.

- c9e65b rumuzlu (1 sıra no.lu) makale sürekli tartışılan mekânda toplumsal adalet konusunu halk sağlığı bağlamında, iyi seçilmiş, birbirine bitişik sosyolojik açıdan oldukça farklı iki kentsel alt parça üzerinden tartışmaya açması ve "20 Dakikalık Kent” kavramı ile pandemi ilişkisinin iyi kurulması açısından değerli bulunmuştur. Kendi içerisinde ortaya koyduğu argümanı ve ürettiği sınırlı bilgiyi sistematik ve yer yer bütünlük içerisinde ele almasına rağmen, genel olarak dağınık bir anlatımı olduğu değerlendirilmiştir. Tartışmanın az sayıdaki halk sağlığı uzmanıyla yapılan görüşmelerle desteklenmeye çalışılması olumlu karşılanmış, ancak sınırlı bilgi sunan bu görüşmelerin makaleye hangi noktalarda katkı sağladığı anlaşılamamıştır. Bu doğrultuda, bir seçici kurul üyesinin şerhiyle birlikte oy çokluğuyla elenmesine karar verilmiştir.

- 0433d4 rumuzlu (4 sıra no.lu) makale hem halk sağlığı, hem de pandeminin ilk zamanlarından beri çokça gündem olan kentlerde sağlıklı gıda temini meselesi açısından oldukça önemli bir konu olan kentsel tarım konusunu ele alan genel bir literatür çalışması niteliğindedir. Makalede pandemi ile kentsel tarım arasında kurulan ilişki eklektik bulunmakla birlikte, konunun daha detaylı ve eleştirel bir bakış açısıyla örnekler üzerinden irdelenerek zenginleştirilmesi ve öneri geliştirilmesi gerektiği, bu haliyle yayıma uygun yeterli düzeyde bir tartışma ortaya koyamadığı değerlendirilmiştir.

Bilim Kurulu Üyeleri tarafından oy çokluğuyla yayınlanmaya ve ödüle layık görülmesine karar verilen üç makalenin değerlendirmeleri aşağıdaki gibidir.

- 041828 rumuzlu (6 sıra no.lu) makalenin üst ölçekte üç kente ilişkin yapmış olduğu karşılaştırmalı analizler anlamlı ve geliştirilmeye çalışılan öneriler olumlu bulunmuş, spesifik bir mesele üzerinden kanıta dayalı olarak ve daraltılmış bir mekânsal tasarım konusuna odaklanarak okuyucuyu o çerçeveye çeken kendi içerisinde tutarlı bir kurgusu olması nedeniyle ödül grubunda değerlendirilmiştir. Ancak, makalenin ilk kısmında altı çizilen ve oldukça özgün bulunan analitik çerçeve ile ikinci kısımda ele alınan biyomimetik tasarım yaklaşımıyla yapılan vaka etüdü arasındaki ilişkinin daha bütünlüklü bir şekilde kurulması gerektiği belirtilmiştir.

- 672116 rumuzlu (7 sıra no.lu) makale yarışmanın ana çerçevesi olan halk sağlığı ve yapılı çevre arasındaki ilişkiyi Covid-19’la ilgili var olan kısıtlı bilimsel bilgiyle birlikte kanıta dayalı şekilde ele alarak nedensellik ilişkisi arayışı içerisinde tartışmaya açması ve çözüm önerileri sunması bakımından değerli bulunmuştur. Metinde ele alınan sağlıklı kent kriterlerinin sübjektif kriterler olması nedeniyle birbirine komşu iki semt üzerinden yapılan alan gözlemlerinin ortaya koyduğu sonuçların yeterince açık olmadığı, planlama ve kentsel tasarım perspektifi açısından mekâna çok üstten ve yüzeysel bakıldığı değerlendirilmiştir. Sağlıklı kent kriterlerine ilişkin puanlama sisteminin neye göre yapıldığı ve geliştirilen tablolarda negatif veya pozitif koşulların değerlendirildiğinin tam anlaşılamaması nedeniyle yönteme dair eksikliklerin bulunmasına rağmen makalenin kurgusunun iyi yapılandırılmış olduğu, ancak kaynakça yazımının gözden geçirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

- 149416 rumuzlu (8 sıra no.lu) makale kuramsal dayanak noktaları bulmaya çalışmış olması ve toplum sağlığını kentin çevresel koşullarıyla birlikte ele alması açılarından olumlu bulunmuş, anlatmak istediğini kısa ve öz olarak bütünlüklü ve yalın bir anlatımla ortaya koyan, kendi içerisinde tutarlı bir metin olması bakımından ödül grubunda değerlendirilmiştir. İmla kuralları ve kaynakça yazımıyla ilgili düzeltmeler yapılması gerektiği belirtilmiştir.

Yayınlanmaya hak kazanan makalelere yayına ve yazım formatına uygun hale getirilmeleri açısından 09.12.2020 tarihine kadar bir hafta ek süre verilmesine karar verilmiştir.